Polanę Stare Kościeliska od południa zamyka kolejne przewężenie - brama skalna, zwana Bramą Kraszewskiego. Jednak wcześniej, przed bramą warto - po minięciu kolejnych klonów będących pozostałością po osadzie górniczej - skręcić na mostek i podejść do kolejnego punktu - do Wywierzyska Lodowego.
Punkt 4.
"Wywierzysko Lodowe" ("Źródło Lodowe")
Położone jest ok. 50 metrów od mostku na drodze do Jaskini Mroźnej, Na powierzchni kilkunastu metrów kwadratowych, spod skalnego rumoszu wypływa ascenzyjnie (pod ciśnieniem) woda, uchodząc do Potoku Kościeliskiego trzema odrębnymi strugami. Wywierzysko odwadnia cały masyw Czerwonych Wierchów, co zostało udowodnione badaniami przepływów krasowych z kilku jaskiń znajdujących się w tym masywie. Czas przepływu wody z systemów jaskiniowych do wywierzyska sięga kilku dni. Średnia wydajność wywierzyska to około 600 l/s. Woda tu wypływająca ma stałą temperaturę oscylującą wokół wartości 4.5 st. C (pierwsze pomiary temperatury w wywierzysku przeprowadzono jeszcze w II połowie XIX wieku). Do czasu wiatrołomu z grudnia 2013 roku z wybudowanego tu podestu widokowego można było oglądać wypływającą spod kamieni wodę. Obecnie powierzchnia wypływu jest częściowo zawalona powalonymi pniami i gałęziami, w zimie zaś prawie w całości pokryta śniegiem.
W 1875 roku Towarzystwo Tarzańskie postawiło przy wywierzysku (bardzo popularną ówcześnie) altanę im. Seweryna Goszczyńskiego. Do niedawna zachowane były również drewniane instalacje służące do "przesyłania" wody z wywierzyska do kanałów młynówki napędzającej młyn kruszarski na polanie Stare Kościeliska.
Punkt 5.
"Brama Kraszewskiego"
Brama Kraszewskiego (Pośrednia Kościeliska Brama) stanowi początek kolejnego przewężenia doliny, które to przewężenie ciągnie się na odcinku ok. 850 metrów tworząc wąski, skalisto-lesisty wąwóz. Szerokość doliny w Bramie Kraszewskiego nie przekracza 20 m. Zwężenie powstało w twardych, masywnych wapieniach jury i kredy, w dalszej części także triasu. Od wschodniej strony ograniczają je urwiska Organów, od zachodniej masywu Stołów.
Imię Kraszewskiego nadano temu miejscu w 1877 roku (Towarzystwo Tatrzańskie), w 1879 roku wmurowano tablicę pamiątkową dla uczczenia 50-lecia twórczości pisarza, który choć w Dolinie Kościeliskiej był tylko raz (w 1866) roku, był jej wielkim miłośnikiem. Charakterystyczna skała po zachodniej stronie Bramy od wieków jest miejscem wykonywania pamiątkowych fotografii.
Wędrując przez zwężenie dolinne rozpoczynające się Bramą Kraszewskiego mijamy po drodze miejsce w którym kończy się zwiedzanie jaskini Mroźnej.
-----
Punkt 6.
"Polana Pisana"
Za zwężeniem rozpoczynającym się Pośrednią Kościeliską Bramą ("Brama Kraszewskiego") dno doliny rozszerza się tworząc kolejną polanę (o kształcie trapezoidalnym) powstałą w mniej odpornych na wietrzenie marglach kredowych. Polana ta nosi ogólną nazwę Polany Pisanej. Nazwa polany najczęściej wiązana jest ze znajdującą się w pobliżu (nieco dalej na południe) "Skałą Pisaną", na której to skale (od początku XIX wieku), na jej powierzchni podpisywali się zwiedzający Dolinę Kościeliską turyści. Jednak nazwa "Polana Pisana" jest zdecydowanie starsza od tego zwyczaju (o prawie 100 lat). Wg Zofii i Witolda Paryskich (autorów Wielkiej Encyklopedii Tatrzańskiej) określenie "pisana" związane jest z opisywaniem hali i szałasów na niej się znajdujących przez dawnych, pierwszych kartografów - bądź przez urzędników przy sporządzaniu aktów własności.
W centralnym punkcie Polany Pisanej, tuż przy drodze stał - do końca lat 80-tych XX wieku - drewniany budynek bufetu postawiony w 1935 r. przez Stanisława Pitonia z Kościelisk. W czasach okupacji niemieckiej podczas II Wojny Światowej bufet był istotnym punktem na trasie kurierów i przerzutów ludzi przez Tatry. Na początku stycznia 1945 r. budynek spalili Niemcy w czasie rozgrywanej na polanie bitwy z sowieckimi partyzantami z brygady kpt. „Potiomkina” kwaterującymi wówczas w górnej części doliny. Odbudowany po wojnie bufet (z niesamowicie smacznymi „ciastkami z dziurką”) przez wiele lat służył turystom, głównie speleologom; mieściła się w nim także placówka GOPR; ostatecznie został przejęty przez TPN. W lecie 1987 roku budynek został wysadzony w powietrze podczas realizacji filmu sensacyjnego pt.„Trójkąt Bermudzki”. W pobliżu miejsca gdzie kiedyś stał bufet do drogi dochodzi od wschodu ścieżka z żółtymi znakami – szlak powrotny z Wąwozu Kraków.
 |
| Bufet na Hali Pisanej, autor: Wiesław Barczyk, rok wykonania: ok. 1956 (fot. ze zbiorów własnych) |
 |
| Bufet na Hali Pisanej 5 sierpnia 1987 roku; autor Wojciech Bartkowski, fot. z artykułu: "Lepsze wino u Figusa", aut.: Magdalena Kapełuś, Mirosława Kropiwnicka, Izabela Luty, "Wiercica", Biuletyn Informacyjny Speleoklubu Warszawskiego nr 58/70, Warszawa 1988. (ze zbiorów własnych) |
Za rozszerzeniem Polany Pisanej znajduje się kolejne przewężenie Doliny Kościeliskiej.
------------
ciąg dalszy nastąpi...
------------
Fotografie
wykorzystane w tekście powstały w różnych latach - w okresie od 2010 do
2017 roku; wykonane zostały aparatami "tradycyjnymi" - czyli
rejestrującymi obraz na kliszy. Informacje zawarte w tekście pochodzą -
głównie - z "Bedekera tatrzańskiego", autorstwa: G. Barczyka, R.
Jakubowskiego, A. Piechowskiego, G. Żurawskiej, wydanego przez PWN w
2000 roku.
Brak komentarzy:
Prześlij komentarz